Referaty

Alicja

2. Krystaliczny i bezpostaciowy stan materii. Kryształ.

Ciało krystaliczne – od kryształu wyróżnia się brakiem postaci zewnętrznej; od ciała amorficznego wyróżnia się posiadaniem struktury, czyli uporządkowanej budowy wewnętrznej.

Kryształ – ciało o uporządkowanej budowie wewnętrznej (=struktura) mające prawidłową, wielościenną postać zewnętrzną, wykształcone samoistnie, fizycznie i chemicznie jednorodne i anizotropowe; posiada jednakowe właściwości wektorowe w kierunkach równoległych i nierównoległych zgodnie z prawem symetrii.

Ciało amorficzne – nie posiada uporządkowanej budowy wewnętrznej, prawidłowej wielościennej postaci zewnętrznej, jednorodności fizycznej i chemicznej oraz symetrii.

Materia krystaliczna – to (niemal) wszystkie substancje występujące w przyrodzie w stanie stałym, uporządkowany stan materii

Substancje amorficzne – w przyrodzie istnieje wiele substancji niekrystalicznych, np. kauczuk, szkło; część z nich może przejść w stan krystaliczny.

Kwazikryształy – nanokryształy – przykład występowania materii posiadającej inną symetrię niż kryształy spotykane
w przyrodzie.

Kryształy ciekłe – substancje, najczęściej organiczne, znajdujące się w stanie ciekło – krystalicznym; połączenie typowej cechy cieczy, ze swego rodzaju uporządkowaniem dalekiego zasięgu; posiada anizotropowość. Stan ciekło – krystalicznywystępuje w zakresie temp. -5 - +55ºC.

Monokryształ – materiał będący w całości jednym kryształem (np. kryształ cukru, soli, półprzewodnika). Monokryształ może zawierać w całej swej objętości niewielką ilość defektów tejże struktury a jego zewnętrzna forma nie musi odzwierciedlać struktury krystalicznej.

3. Podstawowe prawa krystalograficzne.

I. Prawo stałości kątów – prawo Stensena 1669r.
W kryształach tego samego rodzaju – powstałych w identycznych warunkach fizyko – chemicznych, kąty pomiędzy analogicznymi ścianami zawsze są stałe.

II. Prawo wymiernych stosunków odcinków – I prawo Hauy’a 1784r.
Każdy ze stosunków odcinków odciętych na jednej osi kryształów przez dwie ściany kryształu wyraża się liczbą wymierną.

III. Prawo wymiernych wskaźników – II prawo Hauy’a
Wskaźniki wszystkich ścian kryształu są liczbami wymiernymi, całkowitymi i prostymi (niewielkimi jak 0,1,2,3…).

IV. Prawo symetrii
W krysztale można wskazać kierunki nierównolegle, w których własności są położone symetrycznie.

V. Prawo pasowe
W krysztale istnieją ściany, z których każda należy przynajmniej do dwóch pasów (pas – zbiór ścian przecinających się krawędziach równoległych).

4. Czworościan zasadniczy, ściana jednostkowa. Wskaźnik Müllera. Symbole ścian kryształu.

Komórka elementarna - cząsteczki, jony i atomy tworzące strukturę kryształu są ułożone w każdym minerale według określonego i stałego porządku. Najmniejszą część tej struktury, zawierającą wszystkie jej elementy, nazywamy komórką elementarną.
W krystalografii jest to najmniejszy fragment struktury uporządkowanej kryształu. Komórka elementarna powtarza się we wszystkich trzech kierunkach, tworząc zamkniętą sieć przestrzenną, której główną cechą jest symetria. Komórka elementarna ma zawsze kształt równoległościanu.

Czworościan zasadniczy – forma utworzona przez trzy ściany na osiach krystalograficznych oraz przez ścianę zamykającą zwaną ścianą jednostkową.

Ściana jednostkowa - ściana powstała przez połączenie punktów lezących na osiach x, y, z, których odległość od środka układu jest taka sama i równa 1; przecina punkty węzłowe, odcina parametry liniowe komórki elementarnej.

Wskaźnik Müllera -

5. Sposoby przedstawiania kryształów na płaszczyźnie.

Rzut prostokątny (ortogonalny) – w dwóch płaszczyznach
Rzut ukośny (klinograficzny) – w trzech płaszczyznach

Rzut wiernokątny (stereograficzny) - odwzorowanie stereograficzne – przekształcenie geometryczne, rzut środkowy sfery na płaszczyznę, w którym środkiem rzutu jest punkt sfery, zaś rzutnia jest styczna do sfery w antypodzie środka rzutu.
Odwzorowanie stereograficzne jest wzajemnie jednoznaczne ze sfery z wyłączonym jednym punktem (środkiem rzutu) na płaszczyznę.
Odwzorowanie to jest wiernokątne: dwie linie na sferze i ich obrazy na płaszczyźnie przecinają się pod takim samym kątem.
Każdy okrąg na sferze, przechodzący przez środek rzutu, odwzorowuje się na prostą na płaszczyźnie, zaś każdy inny okrąg na sferze odwzorowuje się na okrąg na płaszczyźnie.
W przekształceniu odwrotnym każda prosta na płaszczyźnie–rzutni odwzorowuje się na okrąg na sferze przechodzący przez środek rzutu, każdy okrąg na rzutni odwzorowuje się na okrąg na sferze.

6. Symetria morfologii kryształów. Elementy symetrii (proste).

Przekształcenie symetryczne – przepis, operacja, w wyniku której element powtarza się n-krotnie.

Symetria – prawidłowość polegająca na powtarzaniu się przestrzeni elementów kryształu wg przepisu.

Symetria – wzg. punktu – środka symetrii C
- wzg. prostej - oś symetrii L
- wzg. płaszczyzny

Oś symetrii – kierunek, względem którego kryształ obrócony o 360º n razy zajmuje identyczne położenie
Ln=360º/x – każdy kryształ ma L1
Środek symetrii – przez ten punkt przechodząca prosta napotyka po obu stronach identyczne elementy w jednakowej odległości
 w sześcianie 3L4 4L3 6L2

7. Układy krystalograficzne.

UKŁAD PARAMETRY SYMETRIA
liniowe kątowe minimalna maksymalna
Trójskośny a≠b≠c α≠β≠γ≠90º - C
Jednoskośny a≠b≠c α=γ=90º≠β L2, P L2, P, C
Rombowy a≠b≠c α=β=γ=90º 3L2/L2, 2P 3L3, 3P, C
Tetragonalny a=b≠c α=β=γ=90 º L4 L4, 4L2, 5P, C
Trygonalny
Romboedryczny a1=a2=a3≠c
a=b=c α1= α2= α3=90º, γ=120º
α=β=γ≠90º L3 L3, 3L2, 4P, C
Heksagonalny a1=a2=a3≠c α1= α2= α3=90º, γ=120º L6 L6, 6L2, 7P, C
Regularny a=b=c α=β=γ=90º 4L3 3L4, 4L3, 6L2, 9P, C

8. Prawidłowe zrosty kryształów.

zrosty nieprawidłowe – np. zrosty w węglanach (kalcyt, dolomit)

zrosty prawidłowe równoległe – wszystkie elementy analogiczne kryształu są do siebie równoległe, np. kwarc berłowy, azbest, kupryt; poszczególne osobniki mają większość elementów symetrii równoległych i osie zgodnie skierowane; najczęściej powstają w pustkach skalnych przy nierównomiernym dopływie roztworu macierzystego

zrosty prawidłowe bliźniacze – prawidłowy zrost tej samej substancji; co najmniej dwa elementy równoległe; np. gips, tzw. jaskółczy ogon; bliźniaki mogą być podwójne lub wielokrotne, no. bliźniaki plagioklazów

9. Polimorfizm, alotropia, izomorfizm, diadochia. Przykłady.

Polimorfizm (różnopostaciowość) - zjawisko występowania różnych odmian krystalograficznych tego samego związku chemicznego. Występuje ono wtedy, gdy ten sam związek chemiczny może występować w dwóch lub nawet kilku formach krystalicznych.
Jednym z najlepszych przykładów różnopostaciowości jest węglan wapniowy - (CaCO3). Występuje on jako pospolity kalcyt lub jako znacznie rzadszy minerał aragonit. Minerały te się różnią twardością i układem krystalograficznym.
Innym przykładem jest:
- węgiel (C) - występuje on w przyrodzie jako diament - (układ regularny), jako grafit i jako fulleren
- dwusiarczek żelaza (FeS2) - występuje jako piryt i markasyt
- węglik krzemu (SiC) - wstępuje w formie jednoskośnej α i w formie romboidalnej β

Alotropia - zjawisko występowania różnych odmian krystalograficznych tego samego pierwiastka chemicznego.
Odmiany alotropowe nie są różnymi stanami skupienia materii, ale przejścia z jednej odmiany alotropowej do drugiej są przemianami fazowymi pierwszego rzędu. Nie zachodzą one jednak w ściśle określonych temperaturach lecz są zależne od termicznej historii próbek. Powoduje to, że dany pierwiastek może występować w dwóch różnych odmianach alotropowych w tej samej temperaturze.
Najbardziej znane pierwiastki tworzące odmiany alotropowe:
- węgiel występujący w formie diamentu, grafitu, fullerenu i nanorurek
- fosfor występujący w formie fosforu czerwonego, białego, fioletowego i czarnego
- siarka występująca w formie romboidalnej, jednoskośnej i polimerycznej.
- żelazo o sieci regularnej przestrzennie centrowanej (α i δ) oraz regularnej ściennie centrowanej (γ).
Inne pierwiastki tworzące odmiany alotropowe: arsen, antymon, cyna, mangan, selen, uran.

Izomorfizm - szereg izomorficzny: albit -anorytzomorfizm (równopostaciowość) - zdolność do przyjmowania takich samych form krystalograficznych (postaci) przez substancje o odmiennym (bądź tylko częściowo podobnym) składzie chemicznym, przy jednoczesnej zdolności tych substancji do tworzenia roztworów stałych.
Przyczyną izomorfizmu jest zdolność atomów, jonów i ich grup o tej samej wartościowości i zbliżonej objętości, do wzajemnego zastępowania się w sieci krystalicznej - (diadochia).
Idealny izomorfizm wykazują ałuny - kryształy idealnie izomorficzne mają taką samą postać krystalograficzną
i jednakowe kąty między odpowiadającymi sobie ścianami.
Zdolność zastępowania się jonów w sieci krystalicznej uwarunkowana jest ich rozmiarami i ładunkami elektrycznymi. Różnica promieni zastępujących się jonów powinna być nie większa niż 15% a ładunek elektryczny sieci po substytucji musi być taki sam.
Wraz ze wzrostem temperatury i ciśnienia może dojść do zastąpienia się, w określonej proporcji, jonów, których promienie wykazują różnicę ponad 15%.
Izomorfizm jest częstym zjawiskiem w świecie minerałów, np.:
Oliwiny tworzą szereg , w którym forsteryt (Mg2SiO4) i fajalit (Fe2SiO4) są skrajnymi ogniwami, jako że magnez
i żelazo zastępują się wzajemnie w dowolnej proporcji (różnica promieni jonowych jest mniejsza niż 15%).
Może do niej dojść między syderytem (FeCO3) a magnezytem MgCO3); w tym wypadku wymieniają się wzajemnie Fe
i Mg.
Podobieństwo zewnętrznej postaci takich kryształów wynika z podobieństwa ich wewnętrznej budowy, czyli struktury (izostrukturalność).
Mogą one tworzyć szeregi izomorficzne = (roztwory stałe) np:
albit - anortyt
diopsyd - hedenbergit
forsteryt - fajalit
ferberyt – hubneryt

Diadochia - zdolność wzajemnego zastępowania się atomów, jonów lub cząstek w obrębie sieci krystalicznych mieszanek ciał stałych o podobnej budowie.
Występują dwa rodzaje diadochii:
- izowalentna - gdy zastępują się atomy lub jony o tej samej wartościowości
- heterowalentna - gdy zastępują się atomy lub jony o różnej wartościowości

10. Kryształy rzeczywiste i idealne. Defekty sieciowe.

Kryształ rzeczywisty – naturalny lub otrzymany sztucznie kryształ, posiadający defekty w strukturze wewnętrznej
i zewnętrznej.

Kryształ doskonały - wyidealizowany dla celów obliczeń termodynamicznych model rzeczywistych kryształów.
Kryształ doskonały spełnia następujące warunki:
- nie ma w nim żadnych defektów sieci krystalicznej
- nie jest zanieczyszczony żadnymi substancjami obcymi ani nie występują w nim żadne obszary innej fazy
- jest nieskończenie duży - tzn. nie ma powierzchni, lub przynajmniej na tyle duży, że można całkowicie pominąć
w obliczeniach efekty powierzchniowe

Defekt sieci krystalicznej - niedoskonałości kryształów polegające na punktowym lub warstwowym zerwaniu regularności ich sieci. Defekty występują praktycznie we wszystkich rzeczywistych kryształach.
Wyróżnia się trzy typy defektów punktowych:
- "wakansy" czyli brak atomu i powstaniu luki,
- nadmiar atomów w sieci, które umiejscawiają się między węzłami siec,
- zanieczyszczenia - zajmowanie węzłów przez atomy substancji obcych w stosunku do składu chemicznego całego kryształu
Oprócz tego występują też defekty warstwowe takie jak:
- uskoki sieci krystalicznej
- nakładanie się dwóch sieci na siebie
- warstwicowanie
Miarą doskonałości kryształu jest jego stopień zdefektowania mierzony liczbą defektów do teoretycznej ilości atomów jaką powinna zawierać sieć. Zazwyczaj zdefektowanie sieci rośnie wraz ze wzrostem temperatury.

Defekty sieci krystalicznej to niewłaściwie umiejscowienie atomów lub cząsteczek w kryształach powodujące zaburzanie ich idealnej struktury przestrzennej.
Nawet w idealnie czystych chemicznie kryształach występują defekty. Defekty te wynikają z natury procesu krystalizacji.
Ze względu na geometrię defekty struktury krystalicznej dzieli się na:
- defekty punktowe (wakancje oraz atomy rodzime),
- defekty liniowe (defekty liniowe, dyslokacje krawędziowe),
- defekty powierzchniowe (granice ziaren, granice międzyfazowe, błędu ułożenia, granice domen antyfazowych).

11. Rozwiązywanie kryształów (na modelach).

- forma
- wykształcenie
- symetria w krysztale
- układ krystalograficzny
- symetria kryształu względem osi x, y, z
- wskaźniki ścian kryształu
- projekcja stereograficzna kryształu

12. Optyka kryształów.

światło spolaryzowane – polaryzacja to własność fali poprzecznej (np. światła); fala spolaryzowana oscyluje tylko
w pewnym wybranym kierunku. Fala niespolaryzowana oscyluje we wszystkich kierunkach jednakowo; fala niespolaryzowana może być traktowana jako złożenie wielu fal drgających w różnych kierunkach.

dwójłomność - jest własnością ośrodków optycznych do podwójnego załamywania światła (rozdwojenia promienia świetlnego). Substancje dla których zjawisko zachodzi nazywamy substancjami dwójłomnymi.

kąt padania - to kąt między promieniem padającym a normalną do powierzchni (osią prostopadłą do powierzchni) θP.

kąt odbicia - to kąt między promieniem odbitym a normalną do powierzchni (osią prostopadłą do powierzchni) θO.

Prawo odbicia
Kąt odbicia jest równy kątowi padania i leżą one w jednej płaszczyźnie. Odbicie fali może nastąpić tylko i wyłącznie
w wypadku, gdy powierzchnia, którą napotyka fala, jest równa lub większa długości fali.

barwy interferencyjne – to barwy widoczne w kryształach i ciekłych kryształach anizotropowych optycznie przy badaniu pod mikroskopem w świetle spolaryzowanym przy skrzyżowanym polaryzatorze i analizatorze; barwy interferencyjne powstają
w krysztale ponieważ kąt polaryzacji światła przechodzącego przez kryształy ulega zmianie i zmiana ta jest funkcją kąta jego padania na powierzchnię kryształu. Prędkość przechodzenia światła przez sam kryształ zależy natomiast od kąta jego polaryzacji. Światło opuszcza więc kryształ, będąc w różnych fazach co powoduje powstanie barw interferencyjnych.

pleochroizm – zjawisko, zmiany barwy w zależności od polaryzacji światła przechodzącego przez ciało. Zjawisko jest wynikiem różnej absorpcji widmowej światła przez substancje, zależnie od kierunku polaryzacji padającego światła.

Alicja

ZADOWOLENI ?!?!?!?!?!?!?!?!?!?!?!?!?!?!?!?!?!?!?!?!?!?!?!?!?!?!?!?!?!?!?!?!?

Alicja

o węglu i skali mohsa to chyba sami napiszecie te referaty, a wiecej tematów nie miałam, BARDZO PROSZE !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

chester

jak chcieliscie te materaily to trzeba sie bylo pytac na forum bo wiele osob je mialo a nie kazdy ma czas zeby wszystko tu wrzucac:/ a Ala i tak juz niejeden raz wam tu rozne rzeczy wrzucala i odpowiadala na pytania jak ktos czegos nie wiedzial...taka wasza wdziecznosc:/

Blinker

Ja się nie czepiałem, że nie wszyscy mieli te materiały, które teraz bardzo fajnie, że są na forum (dziękujemy). Mi tylko zdanie zabrzmiało bardzo niemiło - jakby byli lepsi i gorsi. Ale no offense

chester

wcale innych nie uwazalismy za gorszych...te materialy mogl miec kazdy trza sie bylo tylko spytac...

Alicja

przykro mi ze to tak odebraliście, "wybrani" to jak jak juz napisałam to moi koledzy i koleżanki, nie miałam na myśli ze rok jest tępy lub ktokolwiek wogóle z roku, chyba rozumiecie mój bulwers, nastepnym razem postaram sie coś wrzucic jak bede miec wiecej materiałow.

Alicja

PARE DODATKOWYCH INFO JAK KTOS POTRZEBUJE ::::

13. Historia mineralogii.

Tales z Miletu – zjawisko magnetyzmu w magnetycie
Platon – bryły platońskie
 sześcian – ziemia
 czworościan – ogień
 ośmiościan – powietrze
 dwudziestościan – woda
Arystoteles – ‘ojciec mineralogii’
Archimedes – ciężar właściwy (gęstość)
Pliniusz Starszy – odkrył łupliwość
Agrykola – ‘ojciec nowej mineralogii’
Kepler – symetria płatków śniegu
Steno – wzrost kryształów jest rezultatem narastania krawędzi
Bartolini – podwójne załamanie światła, opis łupliwości kalcytu
Huygens – kruszyciel kryształów
Hauy – kruszyciel kryształów
Klaprot – odkrycie uranu
Werner – ‘ojciec geologii’
Chladini – kosmiczna mineralogia, pochodzenie meteorytów
Nicol – pryzmat Nicola
Mohs – skala twardości, 6 układów krystalograficznych
Widmannstätten – figury Widmannstättena w meteorytach
Gaddin – 32 klasy krystalograficzne
Mendelejew – układ okresowy pierwiastków
Domeyko – ‘Elementos de mineralogia’
Hintze – twórca muzeum mineralogicznego we Wrocławiu
Bragg – dyfrakcja promieni rentgenowskich, krystalografia
Roentgen – promienie X
Mrozewicz – prof. UJ, robił pierwsze syntetyki

Alicja

Procesy minerałotwórcze z przykładami.

Procesy minerałotwórcze, a więc warunki powstawania minerałów, ich skupień oraz skał, a w tym także złóż kopalń użytecznych.
- najpierwotniejszym sposobem powstawania minerałów jest krystalizacja z magmy. Proces ten przebiega w temperaturze 800- 1600°C, i prowadzi do powstania skał zbudowanych z krzemianów i glinokrzemianów oraz niewielkiej ilości innych minerałów. Również produkty lotne uwalniane przez krystalizującą magmę rozwijają działalność minerałotwórczą. Do minerałów tworzących się w ten sposób należą m.in.: kalcyt, oliwiny, tytanit, pirokseny, amfibole, łyszczyki
- skały mogą podlegać presji dużych ciśnień i wysokich temperatur, które powodują przekrystalizowanie ich składników, często połączone z tworzeniem się nowych faz krystalicznych. Do minerałów tworzących się w ten sposób należą m.in.: diament, minerały grupy Al2SiO5, zoisyd, epidot, turmaliny
- minerały powstające w procesach magmowych nie są trwałe na powierzchni Ziemi i pod wpływem warunków atmosferycznych ulegają wietrzeniu. Mniej odporne na działania chemiczne wody zostają rozpuszczone. Minerały bardziej odporne na wietrzenie takie jak kwarc czy cyrkon są transportowane przez spływające wody, wiatr czy lodowce a następnie osadzane. Z roztworów wodnych krystalizują też minerały np. kalcyt, gips tworząc skały osadowe.
- Oddziaływanie chemiczne lotnych składników magmy, roztworów hydrotermalnych oraz wód powierzchniowych
i opadowych w połączeniu ze składnikami rozpuszczonymi może powodować przeobrażenie minerałów połączone
z powstawaniem nowych faz krystalicznych lub bezpostaciowych. Jeżeli procesy te noszą charakter wymiany chemicznej wówczas określa się jako metasomatozę. Do minerałów tworzących się w ten sposób należą m.in.: cynkit i spinel.

Systematyka minerałów.

Podziału minerałów dokonuje się na podstawie:
 składu chemicznego
 budowy wewnętrznej (struktury minerału)
 własności geochemicznych

Najważniejsze gromady minerałów:
1) Pierwiastki
- metale i stopy międzymetaliczne
- węgliki, azotki, fosforki i krzemki
- metaloidy, niemetale
2) Siarczki i siarkosole
3) Halogenki
4) Tlenki i wodorotlenki (tl. i wodorotl. żelaza, glinu, tytanu)
5) Siarczany (seleniany i chromiany)
6) Fosforany
7) Krzemiany (wyspowe, grupowe, pierścieniowe, łańcuchowe, warstwowe, przestrzenne)
7) Minerały organiczne (sole kwasów organicznych, węglowodory, żywice)

Alicja

Paragenezy mineralne (przykłady).

Parageneza – gr. para= obok, równolegle, Genesis= pochodzenie, stawanie się
 wspólność występowania zespołów mineralnych w wyniku specyficznego współdziałania czynników fizycznych, chemicznych, fizyko – chemicznych i biologicznych związanych z czasowo określonym procesem, geologicznym
 każdej skale odpowiada określony typ paragenezy
 równowagowe paragenezy asocjacji mineralnych

Przykłady: baryt – galena, sfaleryt, kalcyt (Boguszów Gorce), hematyt, goethyt, psylomelan (Stanisławów)
siarka – baryt, celestyn, haueryt, gips (Tarnobrzeg)
azuryt – malachit, różne miedziowce
gips – siarka, anhydryt, halit
rudy srebra – cynk
złoto rodzime – kwarc
galena - sfaleryt, piryt, wurtzyt i smithsonit, blenda cynkowa

Badając współwystępowanie możemy ustalić kolejność powstawania, temperaturę i warunki, w jakich powstały. współwystępowanie ma więc wielkie znaczenie praktyczne dla górników, pozwala bowiem przewidzieć, jakich minerałów można się spodziewać na danym złożu, ze względu na obecność innych, stale im towarzyszących. W ten sposób na podstawie paragenez mineralnych przeprowadza się poszukiwania złóż minerałów użytecznych.

Alicja

Ogólna charakterystyka najważniejszych metod badań minerałów (rentgenograficzna analiza fazowa, spektrofotometria absorpcyjna w podczerwieni, analiza termiczna, mikrosonda).

Rentgenograficzna analiza fazowa - metoda wykorzystująca dyfrakcję promieniowania rentgenowskiego na sieciach krystalicznych w celu określenia składu jakościowego i ilościowego ciał polikrystalicznych; jest to metoda fazowa.

Spektroskopia Ramana - nazywana także spektroskopią ramanowską, to technika spektroskopowa polegająca na pomiarze promieniowania rozproszenia Ramana, tj. nieelastycznego rozpraszania fotonów; nawet bardzo mały minerał (np. wrostek) celuje się na krzyżu linii pod działanie światła laserowego i otrzymuje się skład fazowy (czyli nazwę minerału); można dzięki tej metodzie sprawdzić czy minerał jest naturalny czy syntetyczny.

Mikroskopia elektronowa – np. skaningowy mikroskop elektronowy pokazuje minerał w trzech wymiarach; pokazują jakościową budowę minerału (chemizm).
Analiza termiczna – podgrzewa minerał i komputer Bada jakie zmiany zachodzą w minerale; najczęściej wykorzystywany do minerałów ilastych

Mikrosondy elektronowe – najpopularniejsza metoda oznaczająca skład chemiczny w mikroobszarze.

Mikrosondy jonowe – bardzo droga metoda, która oznacza skład chemiczny i stosunki izotopów w minerale; służy także do określania wieku minerału.

Rozpoznawanie minerałów na podstawie cech zewnętrznych i prostych reakcji chemicznych.

Rozpoznawanie minerału na podstawie cech zewnętrznych przeprowadza się określając jego połysk, barwę, rysę, twardość, ciężar właściwy, spójność, przełam, łupliwość, kształt i pokrój lub wykształcenie jego skupień.
W razie wątpliwości należy uciec się do rozpoznania na podstawie własności chemicznych stosując przede wszystkim analizę dmuchawkową. wyróżnia się ona prostotą urządzeń, szybkością wykonania przy zadowalającym stopniu dokładności, zwłaszcza przy wykrywaniu takich składników jak np. S, Se, As, Sb, Bi, Co, Ni, Fe, Mn, Zn, Cd, Hg, Au, Ag. W początkowym stadium analizy przeprowadza się obserwacje zachowania się próbki minerału w płomieniu. W następnej kolejności obserwuje się przebieg prażenia próbki przy silnym dostępie powietrza w otwartej rurce szklanej i przy ograniczonym dostępie powietrza w zamkniętej rurce szklanej.
W ostatnich latach wprowadzono do badania minerałów analizę jakościową metodą rozcierania proszków, którą wykonuje się na drodze suchej lub niemal suchej.

Alicja

Termometry i manometry mineralogiczne.

Paragenezy mineralne pozwalające ustalić temperaturę powstawania złóż – to termometry i manometry geologiczne. Korzystne w tym celu są polimorfy minerałów.
Wyróżniamy dwa rodzaje przemian polimorficznych:
1) jednokierunkowe, nieodwracalne, monotropowe
- modyfikacja A modyfikacja B
- ma to miejsce przy podwyższonych temperaturach
- aragonit kalcyt
- metacynober cynober
2) dwukierunkowe, odwracalne, enancjotropowe
- przemiany zachodzące bardzo powoli: trydymit kwarc
- przemiany zachodzące łatwo, gdy różnice obu odmian nie są dużo: kwarc α kwarc β
W minerałach, gdzie widoczne są zjawiska odmieszania (diadochia) także można zauważyć takie przemiany.
Z obniżką temperatury następuje odmieszanie, w tle minerału widać blaszkowate formy, np. odmieszanie spinelu
w magnetycie. Taka obecność pozwala wnioskować, że powstał on w temperaturze od 500 do 1000ºC. Takie odmieszania spotykamy też w minerałach kruszcowych, np. pirargiryt i prustyt.
Skalenie tez są wykorzystywane jako termometry mineralogiczne.
Coraz częściej wykorzystuje się badania izotopowe do oznaczania temperatury minerałów, polegają one na wyliczaniu stosunków izotopowych pierwiastków, np. bardzo często tlenu.

Ciśnienie określone na podstawie barometrów geologicznych można traktować ogólnie, np. andaluzyt – syllimanit – dysten. Inne przykłady barometrów geologicznych to: paragenezy amfibolitowe, korundu, talku, flogopitu.

Alicja

Azbesty i inne minerały biologicznie czynne.

Z pośród 4000 minerałów część z nich nie jest obojętna dla zdrowia organizmów żywych. Najpowszechniejszymi minerałami biologicznie czynnymi są azbesty.
Nazwa azbest odnosi się do minerałów z grupy krzemianów (głównie Mg, Fe, Na), charakteryzujących się pokrojem włóknistym, co nadaje im szczególne cechy użytkowe. Wykazuje dużą odporność na działanie temperatury
i działanie czynników chemicznych, ma dużą wytrzymałość mechaniczną związaną z wyjątkową sprężystością włókien, jest dobrym izolatorem elektrycznym, termicznym i akustycznym. Azbest jest nazwą ogólną obejmującą włókniste minerały z grupy serpentynów i amfiboli. Do azbestów serpentynowych zalicza się:
-chryzotyl Mg6(OH)8Si4O10
natomiast do amfibolowych:
- tremolit Ca2Mg5 [(OH,F)/Si4O11]2
- aktynolit Ca2(Mg,Fe)5Si8O22(OH)2
- hornblendę NaCa2(Mg,Fe,AL)3(SiAl)8O22(OH)2
- antofyllit (Mg, Fe)7(OH)(Si4O11)2
- amozyt (Fe,Mg)7(OH)(Si4O11)2
- krokidolit Na2Fe32+Fe23+(OH,F)(Si4O11)2

Są one przywiązane do skał zasadowych i ultrazasadowych, gdyż tam występuje dużo magnezu, z którym związany jest azbest. Do tych skał zalicza się głównie serpentynity, w których występuje azbest chryzotylowy. Występuje on tam w postaci żył lub domieszek. Największym skupiskiem azbestu tremolitowego i aktynolitowego jest nefryt. W Polsce azbesty dominują na Dolnym Śląsku - Nasławice, Jordanów, Wiry.
Dopiero w latach 70-tych stwierdzono jego szkodliwość. W przyrodzie występują one w postaci zbitej - nieszkodliwej, ale ich eksploatacja i szerokie zastosowanie doprowadziły do tego, iż obecne są one również w wodzie
i powietrzu. Szkodliwe dla zdrowia ludzkiego są włókna elementarne, których średnicę wyraża się w mikrometrach, dostają się one wówczas do układu oddechowego i wbijają się w płuca tym samym ułatwiając rozwój komórek rakowych. Pierwszym niepożądanym tego objawem jest azbestoza. Inne choroby to mezotelioma i inne nowotwory. Azbest jest szczególnie niebezpieczny dla ludzi palących, których płuca są pokryte smolistą substancją, która umożliwia dużo sprawniejsze wbijanie się w powierzchnię płuc włókiem elementarnych. Czas ujawnienia się chorób jest długi, średnio 15 – 20 lat, ich rozwój jest powolny i nieodwracalny. Zaprzestanie przebywania w środowisku skażonym azbestem nie zatrzymuje choroby.
Cały problem polega na tym, iż azbest oprócz swych negatywnych stron ma całe mnóstwo pozytywów. Azbest stosowano w wyrobach budowlanych powszechnego użycia: eternit, czyli płyty faliste azbestowo-cementowe do pokryć dachowych, rury azbestowo-cementowe i kanalizacyjne, stosowane także jako przewody wentylacyjne
i dymowo - spalinowe, elementy wielkowymiarowe, stosowane w budownictwie ogólnym i przemysłowym. Azbest mógł być stosowany w budownictwie wszędzie tam, gdzie potrzebna była podwyższona odporność ogniowa. Azbest stosowano do termoizolacji i izolacji elektrycznych urządzeń grzewczych w elektrowozach, tramwajach, wagonach, metrze, w termoizolacji silników pojazdów mechanicznych. Powszechnie stosowano azbest w kolejnictwie,
w przemyśle lotniczym i stoczniowym, np. w statkach, szczególnie w miejscach narażonych na ogień, wymagających zwiększonej odporności na wysoką temperaturę.
Inne minerały biologicznie aktywne to: hematyt, goethyt, lepidokrokit, bochemit, brucyt włóknisty, kaolinit, haloizyt, antygoryt, chloryt, sepiolit, pałygorskit, niektóre zeolity (np. erionit, mordenit).

Alicja

Zeolity i ich zastosowanie w przemyśle.

Zeolity zostały po raz pierwszy opisane w 1756r. przez szwedzkiego mineraloga. Zeolity to uwodnione glinokrzemiany sodu i wapnia, rzadziej baru, magnezu, manganu, potasu i strontu. Krystalizują w układzie jednoskośnym, regularnym lub rombowym. Twardość od 3,5 do 6. Barwa biała, czerwonawa, żółtawa lub zielonkawa lub bezbarwna. Połysk szklisty, jedwabisty lub perłowy.
Charakterystyczną cechą zeolitów jest występowanie w ich strukturze wewnętrznej pustych przestrzeni tworzących system kanalików wypełnionych wodą w postaci cząsteczkowej (woda zeolityczna). Podczas ogrzewania,
w temperaturze 400°C, woda ta zostaje usunięta nie naruszając struktury kryształów, zmianie ulegają jedynie niektóre ich właściwości fizyczne. Woda może być jednak z powrotem wchłonięta po ochłodzeniu, bądź zastąpiona przez inne ciecze lub gazy. Zeolity cechuje również duża zdolność wymiany kationów. Często określane są one mianem gotujących się kamieni.
Powstają w utworach hydrotermalnych, wypełniając szczeliny i pustki skał wylewnych (np. bazaltów). Szeroko rozpowszechnione. W Polsce spotykane są w okolicach Krakowa, w Pieninach i na Dolnym Śląsku (Strzegom). Obecnie zeolity otrzymuje się także sztucznie (niektóre z nich nie mają naturalnych odpowiedników w przyrodzie).
Oznaczonych zostało 44 zeolity, które na podstawie budowy strukturalnej przydzielono do 7-dmiu grup. Należą do nich m.in.:
Analcym Na[AlSi2O6] H2O regularny 5 biała,żółta różowa biała szklisty brak ziarnisty 2,2
Natrolit Na2[AlSi3O10] 2H2O rombowy 5 bezb, biała, żółtawa biała szklisty doskonała muszlowy 2,2
Chabazyt Ca[Al2Si4O12] 6H2O trygonalny 4,5 bezb, biała, żółta, brunatna biała szklisty wyraźna nierówny 2
Laumontyt Ca[Al2Si4O12 4H2O jednoskośny 4 biały z żółtym odcieniem biała perłowy, jedwabisty doskonała pręcikowy 2,2
Stylbit NaCa2[Al5Si13O36] 14H2O jednoskośny 4 biała, szara, żółta biała szklisty doskonała pręcikowy 2,1
inne to: philipsyt, harmotom, heulandyt, klinoptilolit.
Ich zastosowanie można określić stwierdzeniem: „od składnika pasty do zębów, aż do unieszkodliwiania odpadów nuklearnych". Oprócz znanych dotychczas jego zastosowań, takich jak: usuwanie pierwiastków radioaktywnych czy mechanicznej filtracji, podejmuje się próby wykorzystania zeolitów do usuwania z wody związków chloroorganicznych, metali ciężkich, zanieczyszczeń ropopochodnych. Zeolity znalazły olbrzymie zastosowanie w różnych dziedzinach, takich jak: przemysł chemiczny, mikroelektronika, optyka, medycyna, ochrona środowiska i rolnictwo. Największa liczba opisanych dotychczas zastosowań zeolitów jest związana z przemysłem. W budownictwie zeolitonośne tufy można wykorzystać do wyrobu cementu lub jako dodatek do klinkieru portlandzkiego. Zeolity szeroko stosuje się jako nośniki katalizatorów w przemyśle petrochemicznym. Właściwości adsorpcyjne zeolitów są powszechnie wykorzystywane do osuszania i oczyszczania gazów. Zeolity okazały się „ekologicznie czyste” w porównaniu
z zeolitami syntetycznymi, dominującymi w sektorze środków piorących. W przemyśle farmaceutycznym i drogeryjnym są dogodnymi środkami polerującymi we fluorkowych pastach do zębów oraz lekiem stabilizującym pracę układu trawiennego. Stosowany w postaci tamponu zawierającego zeolit służy do pochłaniania azotu, co pozwala zastąpić butle tlenowe w szpitalach, a nawet podczas wspinaczek wysokogórskich. Szczególnym przypadkiem zastosowania zeolitów jest osuszanie i oczyszczanie powietrza i tlenu w kabinach pojazdów kosmicznych i w maskach, w których oddychają kosmonauci. Niestety, nie wszystkie zeolity można uznać za całkowicie bezpieczne dla zdrowia użytkowników. Należy bowiem wykluczyć z bezpośredniego użycia zeolity o pokroju włóknistym i o sztywnych włóknach, jak np. orionit, któremu ostatecznie przypisano działanie rakotwórcze. W rolnictwie zeolity znalazły bardzo różnorodne zastosowanie jako dodatki paszowe i nawozowe. Szczególnie istotną rolę glinokrzemiany odgrywają w ochronie środowiska. Okazały się one być skuteczne w pochłanianiu ołowiu. W dziedzinie energii odnawialnej zeolity mogą służyć jako wymienniki ciepła. Zeolity stosuje się w dezaktywacji odpadów nuklearnych i innych niebezpiecznych odpadów przemysłowych, do gaszenia pożarów chemicznych i usuwania substancji radioaktywnych, czego przykładem jest pożar elektrowni
w Czarnobylu, kiedy to z powietrza zrzucono ponad 200 tys. ton klinoptylolitowych tufów. Przez sorpcję cezu i strontu w glebie mogły one zapobiec przedostawaniu się radionuklidów do wód gruntowych, a następnie do rzek. Rosnące zagrożenia zasobów hydrosfery budzą w ostatnich latach również nadzieje technologów na szersze wykorzystanie właściwości glinokrzemianów do oczyszczania wody i ścieków.

Zasady starej i nowej klasyfikacji amfiboli.

Dawna klasyfikacja amfiboli:
1. amfibole rombowe
-protoamfibole
-normalne amfibole rombowe Þ antofyllit
2. amfibole jednoskośne
-szereg cummingtonitu Þ cummingtonit
-szereg aktynolitu Þ tremolit, aktynolit
-szereg hornblendy Þ hornblenda, edenit
-szereg glaukofanu Þ glaukofan
Nowa klasyfikacja amfiboli:
1. amfibole Fe – Mg – Mn Þ podgrupa: antofyllitu, cummingtonitu
2. amfibole Ca Þ podgrupa: tremolitu - tschermakitu, edenitu - pargasytu, hastingsytu, kaerusytu
3. amfibole Na – Ca Þ podgrupa: winchrytu - barroisytu, richterytu- taramitu
4. amfibole alkaiczne Þ podgrupa: eckermannitu - arfvedsonitu, glaukofanu - riebeckitu

Zasady starej i nowej klasyfikacji piroksenów.

Dawna klasyfikacja piroksenów:
1. Pirokseny rombowe Þ enstatyt, bronzyt, hipersten
2. Pirokseny jednoskośne
- szereg klinoenstatytu Þ klinoenstatyt, klinohipersten
- szereg diopsyd - hedenbergit Þ diopsyd, hedenbergit
- szereg augitu Þ augit
- szereg jadeitu Þ jadeit, egiryn, omfacyt, spoumen

Nowa klasyfikacja piroksenów:
1. Pirokseny Ca – Mg – Fe Þ enstatyt, ferrosyllit, diopsyd, hedenbergit,
2. Pirokseny Ca – Na Þ omfacyt, egiryn-augit
3. Pirokseny Na Þ jadeit, egiryn
4. Inne pirokseny Þ kaoit, spodumen

Nowe minerały odkryte w Polsce (bohdanowiczyt, rozenit, morozewiczyt, polkowicyt, jarosyt hydronowy, eugienit).

Bohdanowiczyt - AgBiSe2 krystalizuje w układzie heksagonalnym. Tworzy ziarna mikroskopijnej wielkości.
W Polsce rozpoznany w Kletnie.
Rozenit - FeSO4 2H2O Połysk szklisty. Przezroczysty. Łatwo rozpuszczalny w wodzie. Produkt utleniania FeS2. Znaleziony w Tatrach, Nowej Słupi i Turoszowie. Nazwany ku czci prof. Dr Zygmunta Rozena.
Morozewiczyt - Pb3GeS3 tworzy wraz z polkowicytem szereg izomorficzny, którego jest skrajnym ogniwem. Stwierdzony po raz pierwszy we LGOM-ie. Współwystępuje wraz z markasytem, chalkopirytem, bornitem i innymi kruszcami.
Polkowicyt - Fe3(Ge, Fe)S4 tworzy wraz z morozewiczytem szereg izomorficzny, którego jest skrajnym ogniwem. Stwierdzony po raz pierwszy we LGOM-ie. Współwystępuje wraz z markasytem, chalkopirytem, bornitem i innymi kruszcami.
Jarosyt hydrniowy - minerał stref utleniania skał zawierających siarczki. Często występuje w skałach fliszu karpackiego, Gór Świętokrzyskich i Śląskich kopalń węgla.
Eugienit - Ag11Hg2 srebrzystobiały o połysku metalicznym. Rozpoznany w kopalni Lubin.

Alicja

Inkluzje w minerałach.

Inkluzje – hermetycznie zamknięte w minerale w procesie krystalizacji obce twory; minerały krystalizują zgodnie
z szeregami Bowena, np. kwarc krystalizując „pochłania“ inne małe. Większość wrostków jest niewidoczna makroskopowo.

Rodzaje inkluzji:
o stałe
o gazowe
o ciekłe
o ciekło – gazowe

Dzięki wrostkom możemy odtworzyć środowisko krystalizacji minerału. Służą także do określania temperatur powstawania minerałów metodą homogenizacji – ujednolicania (podgrzewamy i patrzymy kiedy inkluzja stopi się
z resztą; temperatura, kiedy doszło do homogenizacji jest temperaturą powstania inkluzji), a także metodą dekrepitometrii (podgrzewa się minerał i kiedy on się niszczy określa się temperaturę powstania). Metoda kryometrii polega na zamrażaniu inkluzji ciekło – gazowej i obserwowanie jej zachowania. Na podstawie wrostków określamy także ciśnienie powstania minerału, a także możemy sprawdzić czy minerał jest syntetyczny czy naturalny.

Pseudomorfozy.

Pseudomorfoza (kryształ fałszywy) = pseudomorfizm - minerał wtórny lub agregat mineralny, który utworzył się
w miejscu innego, pierwotnego minerału i odziedziczył po nim jego formę zewnętrzną.
kwarcu po kalcycie
kwarcu po fluorycie
kwarcu po barycie

Postać nowo powstałego osobnika nawiązuje do wcześniej istniejącego kryształu, natomiast skład chemiczny
i budowa wewnętrzna odpowiadają nowo utworzonemu minerałowi.

1) paramorfozy = pseudomorfozy transformacyjne – inna polimorficzna odmiana minerału zastępuje pierwotny
TiO2 => brukit po rutylu

2) pseudomorfozy zastąpień = pleomorfozy – wyługowanie pierwotnego minerału i zastąpienie go innym; ma taką
samą morfologię, chemizm nie
kwarc => talk

3) pseudomorfozy przeobrażeń – obserwujemy zmianę składu chemicznego, ale z pozostawieniem w dużej mierze poprzedniego składu i morfologii
galena =>cerusyt
kości górnika =>wiwianit

Alicja

mam nadzieje ze te materiały wynagrodzą Wam to nieporozumienie, szczególnie zwracam sie do Młodego, jego słowa były i są niemiłe lekko mówiac;/;/;/

Norijaku

Ala, nie potrzebnie sie zdenerwowałaś... Nie należy się przejmować tymi, co tylko chcą materiały... a sami nic nie pomagają ^^"
Ja bym się cieszyła jakbym miała referat do napisania zamiast poprawki całego egzaminu.. yh dupa zimna :<

Blinker

Norijaku

nie do Ciebie o wielmożny Kubusiu ;x

Alicja

najważniejsze to teraz skupić sie nad geochemią, powodzenia!!